Εκδήλωση για τους νεκρούς της απεργίας τον Αύγουστο του 1923
Το Σάββατο 31 Αυγούστου, στις 8 το βράδυ, στο μνημείο των 11 νεκρών εργατών στο Πασαλιμάνι
 |
«23 Αυγούστου 1923. Πανεργατική απεργία και συλλαλητήριο στο Πασαλιμάνι. 11 νεκροί, 100 τραυματίες, 500 συλληφθέντες». Οπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Γραμματείας, «τον Αύγουστο του 1923 έγιναν οι μεγαλύτερες κινητοποιήσεις των εργαζομένων αυτά τα πρώτα χρόνια του οργανωμένου συνδικαλιστικού κινήματος».
Απέναντι στη βάρβαρη επίθεση της αστικής τάξης την περίοδο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή «ηεργατική τάξη εκείνη την εποχή σήκωσε ψηλά το ανάστημά της. Δεν παραδόθηκε, δεν έσκυψε το κεφάλι. Δεν άφησε την ηττοπάθεια και τη μοιρολατρία να κυριεύσουν τους χιλιάδες απελπισμένους. Οργανωμένη, μέσα από τα συνδικάτα της, έδωσε πολύτιμο αγώνα. Στόχευσε τους πραγματικούς αντιπάλους. Τη μεγάλη εργοδοσία και τα κόμματα που την υπηρετούν».
«90 χρόνια μετά και τα βάσανα της εργατικής τάξης παραμένουν», προσθέτει η Γραμματεία στην ανακοίνωσή της και σημειώνει: «Είναι η πέμπτη χρονιά της καπιταλιστικής κρίσης. Κρίση που προκλήθηκε από την αδιάκοπη εκμετάλλευση των εργατών, από τα τεράστια πλούτη που συσσωρεύτηκαν στα χέρια λίγων».
Τέλος, η Γραμματεία Πειραιά επισημαίνει: «Απαιτείται τώρα οργάνωση των εργατών. Ισχυρά και μαζικά συνδικάτα. Με στηρίγματα και σωματειακές επιτροπές στους χώρους δουλειάς. Συνδικάτα που να εμπνέουν και να λειτουργούν συλλογικά. Να αγκαλιάζουν κάθε εργάτη, κάθε εργάτρια που υποφέρει. Να είναι πραγματικά στηρίγματα και οργανωτές για τους αγώνες που έχει ανάγκη η τάξη μας.
Ξεκινάμε από τα απλά αλλά αναγκαία. Τον αγώνα για το ψωμί και το μεροκάματο. Για να έχει ο εργάτης και ο άνεργος σπίτι, ρεύμα, νερό. Να έχει σχολειό και βιβλία για το παιδί του. Γιατρό και φάρμακα για όλη την οικογένεια. Κανείς μόνος του. Ολοι μαζί. Για να περάσουμε στην αντεπίθεση. Μέχρι τη νίκη!».
 |
Απέναντι στη βάρβαρη επίθεση της αστικής τάξης την περίοδο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Γραμματείας, «ηεργατική τάξη εκείνη την εποχή σήκωσε ψηλά το ανάστημά της. Δεν παραδόθηκε, δεν έσκυψε το κεφάλι. Δεν άφησε την ηττοπάθεια και τη μοιρολατρία να κυριεύσουν τους χιλιάδες απελπισμένους. Οργανωμένη, μέσα από τα συνδικάτα της, έδωσε πολύτιμο αγώνα. Στόχευσε τους πραγματικούς αντιπάλους. Τη μεγάλη εργοδοσία και τα κόμματα που την υπηρετούν. Το ΣΕΚΕ (σ.σ. μετέπειτα ΚΚΕ) πρωτοστάτησε στην οργάνωση και την καθοδήγηση των αγώνων των εργαζομένων».
Η πολιτική κατάσταση της εποχής καθορίζεται από την ήττα στον Μικρασιατικό πόλεμο. Στην κυβέρνηση βρίσκεται η «Επαναστατική Κυβέρνησις», των Πλαστήρα, Γονατά. Υπουργός Οικονομικών και υπεύθυνος για ζητήματα εργατικής πολιτικής, είναι ο μεγαλοβιομήχανος Ανδρέας Χατζηκυριάκος.
Οι καπιταλιστές θεωρούν ότι η ύπαρξη χιλιάδων εξαθλιωμένων προσφύγων θα δώσει το πλεονέκτημα να ξεκινήσουν σφοδρή επίθεση ενάντια στο προλεταριάτο για να μειώσουν ως και 50% το μεροκάματο, να πάρουν πίσω τις αυξήσεις των ημερομισθίων που κατέκτησαν οι εργάτες 4 χρόνια πριν, μετά την πρώτη επιτυχημένη πανελλαδική απεργία της ΓΣΕΕ. Πρόσχημα, η «ανταγωνιστικότητα».
Η Πρωτομαγιά του 1923 γιορτάζεται στον Αγιο Γιάννη Ρέντη από το Εργατικό Κέντρο Πειραιά (40 σωματεία) και από 20 σωματεία των Αθηνών.
 |
Η κυβέρνηση μετά από 20 μέρες απαντά στη ΓΣΕΕ και στα Εργατικά Κέντρα Πειραιά - Αθηνών ότι είναι αδύνατη η ικανοποίηση των αιτημάτων.
Ταυτόχρονα απολύονται εκατοντάδες εργαζόμενοι από τα εργοστάσια λιπασμάτων και τα υαλουργεία.
Αρχές Ιούνη του 1923: Πολλές επιχειρήσεις κλείνουν εκβιάζοντας μείωση ημερομισθίων, ενώ συνεχίζονται οι μαζικές απολύσεις. Οι σιδηροβιομήχανοι μειώνουν τα μεροκάματα κατά 30%.
9 Ιούνη: Πραγματοποιείται κοινή σύσκεψη ΓΣΕΕ και Εργατικού Κέντρου Πειραιά. Αποφασίζεται ότι καταρχήν μπορεί να γίνει δεκτή η μείωση των ημερομισθίων, αλλά με τον όρο το κράτος να μειώσει τις τιμές των ειδών μονοπωλίου και του ψωμιού.
21 Ιούνη: Συνέρχεται κοινή επιτροπή εργαζομένων και κράτους για το ζήτημα της ανεργίας. Οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης ζητούν μείωση των ημερομισθίων 25 - 30%. Οι ναυτεργάτες δηλώνουν πως δεν αποδέχονται τέτοια μείωση και προειδοποιούν με απεργιακούς αγώνες. Η κυβέρνηση τους απειλεί με επιστράτευση.
Αρχές Ιούλη: Γίνεται απεργία από τους εργάτες Λαυρίου με αιτήματα το 8ωρο και την αύξηση των ημερομισθίων.
Απεργούν και οι ράπτες. Εραβαν μόνο σακάκια και γιλέκα, όχι παντελόνια.
4 Ιούλη: Αναστέλλεται η ισχύς του νόμου 2112 που απαγορεύει τις μαζικές απολύσεις.
9 Αυγούστου: Οι μυλεργάτες του Πειραιά πυροδοτούν τη γενική απεργία απαιτώντας από τους αλευροβιομήχανους: Να μην ισχύσει η μείωση 35% στα εισοδήματά τους. Να πληρωθούν τα περικομμένα ημερομίσθια. Να επαναπροσληφθούν οι απολυμένοι συνάδελφοί τους. Να αποζημιωθούν οι τυχόν μη επανερχόμενοι.
Η απεργία επεκτείνεται. Ομοσπονδία και Σωματεία επισιτισμού στις υπόλοιπες πόλεις προχωρούν σε απεργία. Το Εργατικό Κέντρο Πειραιά και η ΓΣΕΕ καλούν σε υλική συμπαράσταση στους απεργούς.
17 Αυγούστου: Οι ναυτεργάτες παίρνουν τη σκυτάλη της απεργίας. Το λιμάνι παραλύει. Είκοσι πλοία δεν καταφέρνουν να αποπλεύσουν. Το απόγευμα, οι φορτοεκφορτωτές μπαίνουν στην απεργία.
18 Αυγούστου. Η απεργία από πόλη σε πόλη έχει αρχίσει ν' απλώνει σ' όλη την Ελλάδα.
19 Αυγούστου, Κυριακή: Στην Αθήνα γίνεται πανεφεδρική συγκέντρωση στο θέατρο «Αλάμπρα». Παντού στους δρόμους κυκλοφορούν ομάδες αστυνομικών. Οι περίπολοι στον Πειραιά πιάνουν ναυτεργάτες και τους μεταφέρουν με τη βία στα πλοία.
19 Αυγούστου: Συλλαμβάνονται μέλη της διοίκησης της Ναυτεργατικής Ομοσπονδίας. Μετά από αυτή την κατάσταση η διοίκηση του Εργατικού Κέντρου Πειραιά αποφασίζει πανεργατική απεργία. Η τελική, όμως, απόφαση θα εξαρτηθεί από τη ΓΣΕΕ.
20 Αυγούστου: Απεργούν ηλεκτροτεχνίτες, σιδηροδρομικοί του ηλεκτρικού, τροχιοδρομικοί, καπνεργάτες, εργάτες Τύπου, εργάτες του Τελωνείου. Η κυβέρνηση καλεί απεργοσπάστες απ' το στρατό και την αστυνομία. Ολα τα αστυνομικά τμήματα και οι φυλακές γεμίζουν με απεργούς. Περίπολοι του Πολεμικού Ναυτικού συλλαμβάνουν περίπου 200 ναυτοθερμαστές για να τους βάλουν να δουλέψουν υποχρεωτικά. Τα πληρώματα πλοίων με ξένη σημαία που καταπλέουν στον Πειραιά δηλώνουν την υποστήριξή τους στην απεργία.
Την ίδια μέρα η κυβέρνηση αποφασίζει τη διάλυση των αναγνωρισμένων εργατικών σωματείων!
Η ΓΣΕΕ δηλώνει ότι επεκτείνει τις απεργίες σ' ολόκληρη τη χώρα, ενώ στον Πειραιά πραγματοποιείται σύσκεψη του Εργατικού Κέντρου Πειραιά, της Ναυτικής Ομοσπονδίας και των Ομοσπονδιών Σιδηροδρομικών, Ηλεκτροκινήσεως, Επισιτισμού και της ΓΣΕΕ.
Τα κύρια αιτήματα της απεργίας είναι: Σταθεροποίηση των ημερομισθίων με βάση τον τιμάριθμο. Μέτρα κατά της ακρίβειας και της αισχροκέρδειας. Απόλυση κρατούμενων απεργών. Κατάργηση της λογοκρισίας επί των εργατικών ζητημάτων. Απαγόρευση της εξαγωγής ανεπεξέργαστων καπνών και άλλα. Απ' όλη την Ελλάδα φτάνουν τηλεγραφήματα για συμμετοχή στην απεργία της ΓΣΕΕ.
21 Αυγούστου: Εφημερίδες δεν βγαίνουν. Σε επιτροπή εργατών ο Πλαστήρας δηλώνει πως δε δέχεται συζήτηση με απεργούς. Ο Πειραιάς μπλοκάρεται με στρατό και μηχανοκίνητα. Τα αρχεία των εργατικών σωματείων κατάσχονται. Ομάδες εργατών κυνηγιούνται στους δρόμους των συνοικιών του Πειραιά απ' τις αστυνομικές περιπόλους. Σκορπάνε και ξανασμίγουν σε μικρότερες ομάδες, προσπαθώντας να συγκεντρωθούν στην πλατεία του Δημοτικού Θεάτρου. Οι ναυτεργάτες έχουν ορίσει συγκέντρωση στα γραφεία της Ναυτικής Ομοσπονδίας. Αποσπάσματα του Α΄ Σώματος Στρατού παίρνουν θέσεις μάχης. Βγαίνουν στους δρόμους τανκς. Αντλίες νερού της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας πιάνουν δουλειά σε βάρος των εργατών. Κάπου ακούγεται να κροταλίζει ένα πολυβόλο.
22 Αυγούστου: Οι απεργοί σπάζουν τις στρατιωτικές ζώνες και ξεχύνονται στο Πασαλιμάνι.
«Κάτω η κυβέρνηση των εργοδοτών!», «Αφοπλίστε τους τρομοκράτες!»
Σφυρίζουν οι σφαίρες ανάμεσα στους εργάτες. Σκοτώνονται τρεις.
23 Αυγούστου: Στην πλατεία Πασαλιμανιού πραγματοποιείται μεγάλη πανεργατική συγκέντρωση από τη ΓΣΕΕ και το ΕΚ Πειραιά. Η κυβέρνηση, έντρομη, δίνει εντολή να χτυπηθούν οι απεργοί. Στρατός και αστυνομία επιτίθενται με σφοδρότητα στους συγκεντρωμένους. Απολογισμός: 11 νεκροί εργάτες, 100 τραυματίες, 500 περίπου συλληφθέντες.
24 Αυγούστου: Η τάξη έχει επιβληθεί με τανκς στους δρόμους και απαγόρευση της κυκλοφορίας. Ολα είναι βυθισμένα στο πένθος και στην πνιγμένη οργή.
Μετά τα αιματηρά γεγονότα του Πασαλιμανιού η απεργία λύνεται, όμως η απεργία και τα γεγονότα που ακολούθησαν βοήθησαν στην ταξική συνειδητοποίηση ενός μεγάλου μέρους του προλεταριάτου.